ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Τον Νοέμβριο του 2008, κλιμάκιο της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων με επικεφαλής τον αρχαιολόγο Γεώργιο Κουτσουφλάκη και τους δύτες Αθανάσιο Κούβελα και Ηλία Κούβελα, πραγματοποίησε υποθαλάσσια προκαταρκτική έρευνα στον θαλάσσιο χώρο της Γλυφάδας – Μέσης, Ν. Ροδόπης για την τεκμηρίωση θέσης αρχαιολογικού ενδιαφέροντος που υπέδειξε στην Αρχαιολογικής Υπηρεσία ο ιδιώτης κ. Αθανάσιος Λύκος κάτοικος Κόσμιου Κομοτηνής.
Ο υποδείκτης της θέσης, είχε εντοπίσει κατά την διάρκεια ελεύθερης κατάδυσης στην περιοχή, σε μικρό βάθος ένα σύνολο χάλκινων εργαλείων εκ των οποών ανέλκυσε δύο δείγματα και τα παρέδωσε στο Μουσείο Κομοτηνής.
Στην θέση της υπόδειξης, σε βάθος 3,5 μέτρων και σε απόσταση περί τα 450 μέτρα από την ακτή, ανακαλύφθηκε εκτεθειμένη στις υποθαλάσσιες συνθήκες μία μεγάλη συγκέντρωση χάλκινων εργαλείων. Ο κύριος όγκος της συγκέντρωσης αποτελούνταν από συσσωματώματα σκωρίας, χάλκινων εργαλείων και οξειδίων του χαλκού και καταλάμβανε μία έκταση όχι μεγαλύτερη από δέκα τετραγωνικά μέτρα. Περιφερειακά της συγκέτρωσης και σε μικρή απόσταση από αυτήν συλλέχθηκαν επίσης κάποια χάλκινα εργαλεία που είχαν αποσπαστεί από τον κύριο όγκο λόγω δευτερογενών επεμβάσεων στην θέση.
Η πρώτη τυπολογική ανάλυση των εργαλείων κατέδειξε ότι το σύνολο των εργαλείων αυτών χρονολογείται στα μέσα της τρίτης χιλιετίας π.Χ. Ο θησαυρός των εργαλείων αυτών αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από εργαλεία κρούσεως με την πλειονότητα τους να αποδίδεται σε έναν τύπο αμφίστομου πέλεκυ με δύο, διαφορετικού μεγέθους επιφάνειες κρούσης. Ο τύπος αυτός απαντάται σε τρία διαφορετικά μεγέθη που φέρουν έντονη την σφραγίδα της τυποποίησης σχήματος και βάρους. Σε μικρότερο βαθμό επισημάνθηκε η παρουσία σφυροπελέκεων και μονόστομων πελέκεων, καθώς και κάποιων αποσπασματικά σωζόμενων εργαλείων των οποίων η ταυτότητα δεν έχει διαγνωστεί ακόμα..
Μετά την φωτογραφική τεκμηρίωση της θέσης, ανελκύστηκαν όλα τα επιφανειακά ευρήματα και μεταφέρθηκαν στα εργαστήρια συντήρησης της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων στην Αθήνα. Κάτω από την συγκέντρωση των εργαλείων, βρέθηκαν δύο βάσεις πρωτοελλαδικών αγγείων, εδραζόμενες στο φυσικό υπόβαθρο του βυθού. Το στοιχείο αυτό δείχνει κατά πάσα πιθανότητα ότι ο θησαυρός των εργαλείων ήταν τοποθετημένος μέσα σε αγγεία. Επίσης σε συσσωματώματα χαλκού που ανελκύστηκαν επισημάνθηκε η παρουσία αποτυπώματος ψάθας.
Συνολικά καταμετρήθηκαν 110 χάλκινα εργαλεία ενώ άγνωστός αριθμός τους παραμένει ακόμα εγκλωβισμένος εντός των συσσωματωμάτων που ανελκύστηκαν. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο θησαυρό εργαλείων της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού που έχει μέχρι σήμερα ανακαλυφθεί στην Ελλάδα, αλλά και τις όμορες χώρες της Βαλκανικής και αναμένεται ότι η διεξοδική μελέτη του θα ρίξει νέο φως στην ιστορία της μεταλλουργίας της περιόδου αυτής.
Παρότι η έρευνα της περιοχής δεν έχει ολοκληρωθεί, οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν ότι ο θησαυρός αυτός δεν σχετίζεται με κάποιο ναυάγιο, ούτε και με υπολείμματα κάποιου οικισμού. Η μικρή διασπορά των εργαλείων στον χώρο, ο τρόπος συσκευασίας τους, η παρουσία βάσεων αγγείων και αποτυπωμάτων ψάθας καθώς και στρωματογραφικές παρατηρήσεις που έγιναν κατά την διάρκεια της έρευνας, καταδεικνύουν ότι το εύρημα πιθανότατα ερμηνεύεται ως απόκρυψη θησαυρού εργαλείων σε μία θέση που κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού βρισκόταν σε παράλιο χώρο της ξηράς. Παρόμοιες αποκρύψεις θησαυρών της ίδιας περιόδου έχουν επισημανθεί στο Βόρειο Αιγαίο (Πετράλωνα Χαλκιδικής, την Πολιόχνη της Λήμνου, Τροία), Κεντρικό Αιγαίο (Σύρος,Κύθνος) καθώς και σε θέσεις της Ηπειρωτικής Ελλάδος (Θήβα, Εύτρηση Βοιωτίας) κ.α.
Η σημασία επομένως του ευρήματος είναι πολλαπλή. Πέραν της αρχαιολογικής σημασίας του ευρήματος για την κατανόηση της μεταλλουργίας και μεταλλοτεχνίας στην νότια Βαλκανική, ο θησαυρός θα βοηθήσει σημαντικά και στην κατανόηση των γεωλογικών μεταβολών που συντελέστηκαν στην περιοχή της Γλυφάδας – Μέσης κατά τα τελευταία 4.500 χρόνια (ανύψωση της στάθμης της θάλασσας, διάβρωση του εδάφους, προσχώσεις κλπ).